#WartoWiedzieć: Finanse rodziny w obliczu kredytu hipotecznego: jak zapewnić bezpieczeństwo finansowe najbliższym?

Przed Tobą kilkadziesiąt lat spłacania kredytu hipotecznego. W tym czasie Twoje dzieci dorosną, Ty kilka razy zmienisz pracę, a codzienność zaskoczy Cię nie raz. Jak w tym wszystkim zadbać o bezpieczeństwo finansowe najbliższych? Jak zapewnić spokój, by nawet w trudniejszych chwilach nie martwić się o domowy budżet i dach nad głową? Jest na to kilka sposobów. Opisujemy je poniżej.

Pandemia, inflacja, rosnące raty — trudny czas dla bezpieczeństwa finansowego

Pierwszy cios dla poczucia naszego bezpieczeństwa zadała pandemia Covid-19. Obawialiśmy się nie tylko o zdrowie i życie swoje oraz najbliższych, ale także o stabilność zatrudnienia. Wiele rodzin doświadczyło wówczas nagłego spadku dochodów. Liczba bezrobotnych wzrosła w okresie marzec-październik 2020 r. o 109 tys., a tylko w II kwartale tamtego roku 684 tys. osób nie mogło wykonywać swojej pracy z powodu przerwy w działalności zakładu pracy^[i]. Było to jak kubeł zimnej wody uświadamiający, jak kruche mogą być finanse domowe w obliczu globalnych kryzysów. Kolejne miesiące, a nawet lata, upłynęły pod znakiem wysokiej inflacji. Koszty życia gwałtownie podrożały. Ciosem wtórnym były też rosnące stopy procentowe kredytów, a wraz z nimi — pnące się w górę koszty kredytów.

W efekcie, gdy pod koniec 2024 roku opracowywano raport „Portfele polskich gospodarstw domowych pod presją rosnących cen”^[ii], na podstawie odpowiedzi respondentów wskazano, że największymi zagrożeniami dla stabilności finansowej domowych budżetów są:

• rosnące ceny podstawowych dóbr i usług,
• wysokie obciążenia stałymi opłatami,
• przeterminowane zobowiązania finansowe,
• uzależnienie od kredytów i pożyczek,
• brak poduszki finansowej,
• niska odporność na podwyżki opłat w danej populacji.

Wszystkie te czynniki są dowodem na to, że w obliczu kryzysów i zmieniającej się sytuacji gospodarczej mądre zarządzanie budżetem i aktywne zabezpieczanie swojej rodziny przed skutkami finansowych turbulencji są niezwykle istotne. Szczególnie że w badaniu wskazano też, że największym obciążeniem dla Polaków są wydatki mieszkaniowe — kredyt hipoteczny to średnio koszt ok. 1863 zł miesięcznie.

Poduszka finansowa, czyli tarcza na trudne czasy

Poduszka finansowa to pierwsza linia obrony w razie problemów z płynnością finansową. Zalecane minimum to co najmniej 3-miesięczna (a jeszcze lepiej 6-miesięczna) równowartość kosztów utrzymania rodziny. Oznacza to, że jeśli np. Twoje miesięczne wydatki wynoszą 6 tys. zł, warto zgromadzić od 18 tys. do 36 tys. zł na „czarną godzinę”.

Dlaczego poduszka finansowa jest tak ważna? Jeśli stracisz pracę, odłożona gotówka da Ci czas na spokojne szukanie nowej. W razie choroby lub nagłego wypadku — pozwoli opłacić leczenie i pokryć inne pilne wydatki. W razie jakichkolwiek problemów finansowych zapewni spokój bez narażania rodziny na długi czy stres związany z opóźnieniem raty kredytu.

Uzbieranie poduszki finansowej może być czasochłonne więc lepiej nie odwlekać chwili startu. Najlepiej zacząć od systematycznego odkładania choćby niewielkich kwot, które z czasem zbudują solidną rezerwę. To pozwoli uniknąć np. sięgania po kosztowne pożyczki w trudniejszych momentach.

Ubezpieczenie na życie i zdrowie — gwarant bezpieczeństwa finansowego

Często w umowie kredytowej jest zapis, że kredytowana nieruchomość musi zostać ubezpieczona, a w polisie ma być zapis o cesji na rzecz banku. Chodzi jednak o ubezpieczenie mieszkania czy domu, które zabezpieczy interes banku. Dla Ciebie jako kredytobiorcy równie ważne jest ubezpieczenie na życie i zdrowie — to ono zapewni Twojej rodzinie finansowe wsparcie w przypadku nagłej choroby, wypadku czy śmierci. Zwykle nie jest ono obligatoryjne, chociaż banki czasami proponują je.

W jaki sposób polisa na życie chroni Twój dom? Najczęściej jest w niej zapisana gwarancja jednorazowej wypłaty świadczenia (najczęściej równego pozostałemu saldu kredytu), które może zostać przeznaczone na całkowitą spłatę zobowiązania. Wierzyciel, czyli bank, zostanie spłacony i nie będzie miał podstaw, by dochodzić swoich roszczeń kosztem majątku rodziny. Jeśli w polisie znalazł się rozszerzony zakres ochrony (np. trwała niezdolność do pracy, poważne zachorowanie czy czasowa niezdolność do wykonywania zawodu), ubezpieczyciel wypłaci dodatkowe środki lub przejmie opłacanie rat, gdy Twoje dochody ulegną znacznemu obniżeniu.

Nie bój się skontaktować z bankiem

Jeśli czujesz, że raty zaczynają przerastać możliwości Twojego budżetu domowego, nie czekaj, aż zaległości w spłatach zaczną się piętrzyć. Niespłacanie kredytu hipotecznego sprawi, że bank może nie być przychylnie nastawiony do negocjacji warunków zobowiązania. Znacznie lepiej być o krok do przodu i skontaktować się z ekspertem finansowym, zanim zaczną pojawiać się pierwsze opóźnienia. Wcześnie zgłoszony problem to większa szansa np. na wydłużenie okresu spłaty przy jednoczesnym obniżeniu rat.

Możesz też pomyśleć o restrukturyzacji kredytu i przeniesieniu go do innego banku. Aby dowiedzieć się, jakie propozycje mają obecnie kredytodawcy i na jakiej wysokości ratę możesz liczyć, skorzystaj z kalkulatora rat kredytu hipotecznego. To narzędzie to prosty sposób na szybką symulację różnych scenariuszy i sprawdzenie, czy refinansowanie faktycznie odciąży Twój domowy budżet.

FAQ — kredyt hipoteczny a bezpieczeństwo finansowe rodziny

Czy w razie śmierci kredytobiorcy kredyt hipoteczny zostanie umorzony?

Nie, śmierć kredytobiorcy nie skutkuje automatycznym umorzeniem zobowiązania. Obowiązek dalszej spłaty kredytu spadnie na spadkobierców: małżonka, rodziców, dzieci itd.

Czy mogę skorzystać z wakacji kredytowych, gdy stracę pracę lub zmniejszą mi się dochody?

Rządowy program wakacji kredytowych nie jest w 2025 r. kontynuowany. Po spełnieniu określonych warunków wciąż można jednak korzystać z pomocy w ramach Funduszu Wsparcia Kredytobiorców^[iii].

Jak zabezpieczyć rodzinę przed wzrostem wysokości rat?

Jeśli obawiasz się wzrostu wysokości raty, możesz np. rozważyć przejście na stałe oprocentowanie, regularne nadpłacanie rat (mniejszy kapitał do spłaty to niższe odsetki i mniejsza wrażliwość na podwyżki stóp), monitorowanie ofert refinansowania czy zbudowanie poduszki finansowej, z której będzie można pokrywać ewentualny wzrost rat bez odczuwalnego spadku jakości życia.

^[i] Ile osób straciło pracę w czasie pandemii COVID-19?, źródło online: https://demagog.org.pl/wypowiedzi/ile-osob-stracilo-prace-w-czasie-pandemii-covid-19/, dostęp: 11 czerwca 2025 r.

^[ii] Krajowy Rejestr Długów, „Portfele polskich gospodarstw domowych pod presją rosnących cen”, źródło online: https://krd.pl/getattachment/cc7c70ba-80a6-4c59-b61d-273df464d420?stamp=638702864655700000, dostęp: 11 czerwca 2025 r.

^[iii] Jak skorzystać z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców?, źródło online: https://www.gov.pl/web/finanse/jak-skorzystac-z-funduszu-wsparcia-kredytobiorcow#:~:text=Z%20Funduszu%20mo%C5%BCna%20uzyska%C4%87%20zwrotne%20wsparcie%20finansowe,przez%20okres%20nie%20d%C5%82u%C5%BCszy%20ni%C5%BC%2040%20miesi%C4%99cy%2C, dostęp: 11 czerwca 2025 r.