#WartoWiedzieć: Od kiedy zacząć edukację finansową dziecka?

Skarbonka, kieszonkowe, pierwsze decyzje zakupowe — to małe, ale ważne kroki, które pomogą zbudować u dziecka świadome i racjonalne podejście do pieniędzy. Edukacja finansowa dla najmłodszych jest szczególnie potrzebna w dobie XXI wieku, kiedy to płatności bezgotówkowe zacierają poczucie realnej wartości pieniądza, a reklamy kuszą najmłodszych niemal na każdym kroku. Kiedy zacząć świadomie wspierać dziecko w nauce mądrego gospodarowania swoimi oszczędnościami i od czego zacząć?

Dlaczego edukacja finansowa dzieci jest ważna?

Edukacja finansowa dzieci pozwala kształtować w nich właściwe nawyki i prawidłowo przygotować je do umiejętnego gospodarowania budżetem w przyszłości. Fundamentem sukcesu jest cierpliwość, konsekwencja i regularne rozmowy o pieniądzach prowadzone w naturalny sposób, np. przy okazji wspólnych zakupów czy planowania oszczędności.

Nauka zarządzania swoimi pieniędzmi pomaga w rozwoju zdolności analitycznych, a z czasem kształtuje umiejętność krytycznego myślenia, samodzielnego podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności.

Kiedy zacząć edukację finansową dziecka?

Twoje dziecko umie liczyć do 10? Jeśli tak, jako rodzice możecie śmiało zacząć dbać o jego edukację finansową. To ważne, zwłaszcza, że nie zaczyna się ona od założenia konta w banku, ale od momentu, gdy Twój szkrab zrozumie, że za zabawkę w sklepie trzeba zapłacić. Pierwsze lekcje z finansów można zacząć już z maluchami w wieku 3-5 lat. Wiek przedszkolny sprzyja bowiem naturalnemu procesowi nauki, ponieważ odpowiada etapowi rozwoju poznawczego dziecka.

W tym czasie wystarczy, by maluch rozumiał, czym są pieniądze, skąd się biorą, jaka jest ich realna wartość i jakie skutki mogą wynikać z nadmiernego ich wydawania lub systematycznego oszczędzania.

Jakie są etapy edukacji finansowej dzieci?

Aby nie przytłoczyć dziecka zbyt dużą ilością materiału i trudnych zagadnień, edukację podziel na kilka etapów dostosowanych do jego wieku oraz umiejętności. Postaw przede wszystkim na systematyczne rozmowy o pieniądzach i angażującą formę nauki — powinna być jak najbardziej interesująca i atrakcyjna dla Twojej pociechy.

Zasadniczo wyróżnia się 3 etapy edukacji finansowej:

Etap 1: dzieci w wieku 3-5 lat

To idealny czas, by pokazać dzieciom banknoty i monety. Wytłumacz, jakie są różnice między nimi i co można za nie kupić. Zaznacz, czym pieniądze różnią się od innych, codziennych przedmiotów, do czego służą i skąd się biorą.

Etap 2: dzieci w wieku 6-12 lat

Kolejny etap edukacji finansowej dla najmłodszych przypada na okres szkolny. Wraz z dorastaniem dziecka, stopniowo pogłębiaj jego świadomość finansową poprzez praktyczne działanie. Wprowadź kieszonkowe, dzięki czemu Twoja pociecha będzie mogła uczyć się gospodarować realnymi pieniędzmi w codziennym życiu. To też dobry czas na naukę tworzenia prostych budżetów i pokazanie zalet oszczędzania. Możesz również wprowadzić pierwsze proste cele oszczędnościowe.

Etap 3: 13-17 lat

Nastolatkowie są już przygotowani do wprowadzenia bardziej skomplikowanych pojęć związanych z edukacją finansową, jak: inwestowanie, stopy procentowe, kredyt czy pożyczka. Rozmawiajcie na temat budżetu domowego, załóż dziecku pierwsze konto w banku i ucz korzystania z niego. Dowiedz się także więcej na temat konta dla dziecka i tego, jak może mu pomóc nabyć dobre nawyki finansowe.

W celu pogłębienia tego wątku, przeczytaj także inny artykuł: Konto bankowe dla dziecka – jakie wybrać? Wiek nastoletni to też odpowiedni czas do rozmów na temat planowania dalszej edukacji i przygotowania do samodzielnego życia.

Zachęć do zabawy

By ułatwić dziecku zrozumienie pewnych zależności, możesz zachęcić je do wspólnej zabawy np. w sklep. Wykorzystuj także gry i zabawy, dzięki którym nauka finansów stanie się przyjemna i angażująca. W sklepach znajdziesz m.in. gry edukacyjne uczące oszczędzania, zarządzania pieniędzmi oraz inwestowania, np. Monopoly. Co ciekawe, tego typu gry planszowe mogą być także świetnym sposobem na naukę negocjacji.

Nagradzaj

Wprowadzenie systemu nagród to dobry sposób na edukację finansową. Nagradzaj za wykonywanie określonych obowiązków domowych, dzięki czemu Twoje dziecko zrozumie wartość pieniądza i w przyjaznych warunkach pozna schemat zarabiania. Przy okazji naucz je zarządzania swoim „wynagrodzeniem”, oszczędzać, a nawet inwestować.

Bądź przykładem

Dzieci najlepiej uczą się poprzez naśladowanie dorosłych, dlatego ważne jest, żeby rodzice byli dla nich przykładem. Pokaż, jak planujesz budżet domowy, oszczędzasz na wspólne cele i opłacasz rachunki. Podziel się swoimi wskazówkami np. podczas robienia zakupów — jak porównujesz ceny różnych produktów i wybierasz te, które mają najlepszą wartość w stosunku do ceny. Wyjaśnij, dlaczego decydujesz się wybrać konkretny produkt zamiast innego, pozornie podobnego.

Pomóż w oszczędzaniu

Twoje dziecko marzy o nowym rowerze, hulajnodze lub zabawce? Ustalenie konkretnych, realnych celów może pomóc w nauce oszczędzania i jest ważnym etapem edukacji finansowej dzieci. Wspieraj je w planowaniu zakupu określonej rzeczy, wspólnie ustalcie plan oszczędzania, pokaż, ile pieniędzy musi odkładać tygodniowo, by osiągnąć cel i zgromadzić potrzebną sumę.

Edukacja finansowa dzieci: podsumowanie

Edukacja finansowa dzieci to proces, który warto rozpocząć jak najwcześniej — od rozmów i zabaw, aż po założenie pierwszego konta osobistego i pomoc w gromadzeniu oszczędności. Dzięki temu Twoja pociecha nauczy się dobrych nawyków i będzie lepiej przygotowana do dorosłego życia.

Wspólne lekcje mogą być też dobrą okazją, by rodzic mógł pogłębić tematykę finansów. Jeśli więc np. zastanawiasz się nad wzięciem kredytu, ale wciąż kilka kwestii budzi Twoje wątpliwości, skontaktuj się z ekspertami mFinanse, którzy wszystko Ci wytłumaczą i pomogą podjąć najlepszą decyzję. Możesz też sprawdzić swoją zdolność kredytową lub skorzystać z kalkulatora kredytu gotówkowego.

Źródła:

• skef.pl, „Edukacja finansowa” — prof. Małgorzata Żytko, Wydział Pedagogiczny, UW (dostęp: 26.09.2025)
• pl (dostęp: 26.09.2025)
• Raszka, Przedsiębiorczość jako wartość w edukacji, Wydawnictwo Uniwersytety Śląskiego, 2017, s. 140-153