Czy można wyczyścić BIK?

Czy wiesz, że banki i inne instytucje finansowe przesyłają informacje do bazy BIK? Takie działanie jest uregulowane przez Prawo bankowe. Czy w takim razie ustawa określa też, czy dane z raportu BIK można usunąć? I czy można to zrobić samodzielnie albo czy takie działanie wiąże się z opłatami? Sprawdź, jak w praktyce wygląda „czyszczenie BIK”.

BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej, wbrew powszechnej opinii, nie jest wyłącznie spisem dłużników — nie trafia się do niego za zaległości w spłatach zobowiązań, ale już przy okazji samego faktu zaciągnięcia kredytu lub pożyczki, korzystania z karty kredytowej albo limitów na koncie. Informacje gromadzone w BIK mogą więc składać się na pozytywną historię kredytową, która jest atutem przy ubieganiu się o kolejne produkty finansowe. I tak jest w większości przypadków spośród 25 mln klientów indywidualnych oraz 1,4 mln firm, które mają swoje konto w bazie danych BIK.

Kto i po co przesyła informacje do BIK?

BIK gromadzi informacje o wiarygodności kredytowej nie tylko osób fizycznych, ale także firm. Dane dotyczą terminowości spłat kredytów i pożyczek zaciąganych we wszystkich bankach, SKOK-ach i firmach pożyczkowych działających na polskim rynku zgodnie z Prawem bankowym. Samo Biuro także zostało utworzone na mocy art. 105 ust. 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Prawo Bankowe. Ponadto jego działanie regulują takie dokumenty jak:

• Ustawa o ochronie danych osobowych,
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami.

Informacje gromadzone są w jednym miejscu, aby instytucje finansowe mogły w prosty sposób oceniać zdolność kredytową potencjalnego klienta i przeprowadzać analizę ryzyka kredytowego.

Jakie informacje są przesyłane do BIK?

Zakres danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami finansowymi i BIK określa wspomniane Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. Dane, jakie muszą zostać przesłane do bazy danych, zostały w nim podzielone na informacje o osobie fizycznej oraz o zobowiązaniu.

Przesyłane do BIK dane dotyczące osoby fizycznej korzystającej z produktu instytucji finansowej to:

•  imię/imiona i nazwisko,
• nazwisko rodowe,
• imiona rodziców,
• nazwisko panieńskie matki,
• data i miejsce urodzenia,
• płeć,
• obywatelstwo,
• adres zamieszkania, adres zameldowania na pobyt stały lub czasowy, aktualny adres pobytu czasowego inny niż adres zamieszkania lub zameldowania, adres do korespondencji,
• seria i numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość,
• numer PESEL, o ile został nadany,
• numer NIP, o ile został nadany,
• numer telefonu i adres e-mail.

Gromadzone dane dotyczące zobowiązania obejmują:

• numer identyfikacyjny zobowiązania,
• źródło zobowiązania,
• kwotę i walutę zobowiązania,
• datę powstania zobowiązania,
• warunki spłaty zobowiązania,
• ustanowione zabezpieczenia prawne,
• przebieg realizacji zobowiązania,
• datę wygaśnięcia zobowiązania,
• nazwę i adres instytucji pożyczkowej lub podmiotu, o którym mowa w art. 59d ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Jeśli w spłacie zobowiązania są zaległości, instytucja finansowa udzielająca je ma obowiązek przesyłania informacji także o:

• stanie zadłużenia z tytułu zobowiązania,
• przyczynach niewykonania zobowiązania lub dopuszczenia się zwłoki w jego wykonaniu.

Jak długo BIK „trzyma” dane?

Banki oraz inne instytucje finansowe i pożyczkowe mają obowiązek aktualizowania informacji w BIK w terminie 7 dni od zajścia zmiany. Przez zmianę rozumie się: spłatę zobowiązania, korektę jego wysokości, czy zaciągnięcie nowopowstałego zobowiązania.

Gdy zobowiązanie zostanie terminowo uregulowane, instytucja finansowa przesyła taką informację i przestaje raportować dane. Jeśli nie wyrażono zgody na przetwarzanie danych o już spłaconym kredycie, stają się one niewidoczne dla instytucji sprawdzających historię kredytową w BIK. Jednak gdy kredytobiorca chce np. ubiegać się o kolejny kredyt lub pożyczkę i zależy mu na tym, aby jego pozytywna historia kredytowa była widoczna, musi wyrazić zgodę na przetwarzanie danych po wygaśnięciu zobowiązania. Wówczas będą one przetwarzane przez maksymalnie 5 lat od dnia całkowitej spłaty zobowiązania.

Od tej reguły są jednak wyjątki, gdy BIK może przetwarzać dane o zobowiązaniach bez zgody kredytobiorcy. Dzieje się tak w sytuacji gdy:

• dany kredyt lub pożyczka nie były spłacane w terminie (wystąpiły opóźnienia powyżej 60 dni),
• minęło 30 dni od momentu, gdy kredytobiorca został poinformowany o zamiarze przetwarzania danych dotyczących tego kredytu.

Czy da się wyczyścić BIK?

Z powyższych informacji wynika, że dane dotyczące terminowo spłacanych zobowiązań niejako „czyszczą się” same, o ile kredytobiorca nie zdecyduje inaczej. Dodatkowo zgodę na przetwarzanie danych o uregulowanym zobowiązaniu w każdej chwili można odwołać w instytucji, która udzieliła finansowania. Można to zrobić samodzielnie i bez ponoszenia kosztów. Usunięcie informacji o spłaconych kredytach i pożyczkach można rozważyć także wtedy, gdy jest ich dużo i kredytobiorca chciałby „posprzątać” swoją historię kredytową.

Jeśli jednak zobowiązanie jest spłacane nieregularnie — gdy dochodzi do opóźnień albo braku spłaty — dane są przechowywane i przetwarzane w BIK nawet przez 5 lat. BIK nie potrzebuje do tego zgody kredytobiorcy ani nie daje możliwości usunięcia kłopotliwych danych — wynika to z Prawa bankowego. Jeśli więc celem usunięcia danych z bazy miałoby być wyczyszczenie negatywnych wpisów, aby np. poprawić swoją zdolność kredytową, to takie działanie jest niemożliwe. Informacje będą przechowywane przez 5 lat i w tym czasie nie można wysuwać żądań o ich usunięcie. Dopiero po tym czasie trafią do bazy statystycznej, gdzie będą widniały kolejne 12 lat. Nie będą jednak miały już wpływu na scoring BIK kredytobiorcy.

Czy da się usunąć błędne dane z BIK?

Podsumowując, modyfikacja widoczności danych w BIK jest możliwa tylko w sytuacji:

• odwołania zgody na przetwarzanie danych po wygaśnięciu zobowiązania kredytowego albo upływie terminu, na jaki została udzielona taka zgoda,
• upływie 5-letniego terminu przetwarzania danych bez zgody kredytobiorcy po wygaśnięciu zobowiązania.

Trzeci przypadek to usunięcie błędnych danych lub omyłkowo wprowadzonych do bazy. Może się bowiem zdarzyć, że instytucja finansowa dokonała błędnego wpisu. Wówczas należy wysłać do niej wniosek z prośbą o korektę.