Historia kredytu – jak powstały kredyty?

Czy wiesz, że historia kredytów ma swój początek już w starożytności? To temat, o którym niewiele się myśli: kredyty po prostu są, a możliwość łatwego pożyczenia pieniędzy jest dziś czymś oczywistym. Historia ich udzielania jest jednak niezwykle ciekawa i zaskakująco długa. Chcesz wiedzieć, skąd wziął się pomysł pożyczania pieniędzy? Zatem przeczytaj, jak wymiana dóbr materialnych „z nawiązką” zamieniła się w udzielanie kredytów.

Historia kredytów rozpoczyna się przed naszą erą

Wszystko zaczęło się w starożytności, jeszcze przed wynalezieniem pieniądza. A w każdym razie już wtedy istniał proceder pożyczania dóbr – z tego okresu pochodzą pierwsze pisma świadczące o tym, że udzielano kredytów w ówczesnej formie. Przykładem są fragmenty starożytnego indyjskiego traktatu Manusryti, który powstał między II w. p.n.e. a II w. n.e., wymieniającego nieuczciwe praktyki kredytowe. Pismo zakazywało np. przekazywania innym osobom majątku, takiego jak nieruchomości, stanowiącego zabezpieczenie zaciągniętego zobowiązania. Mamy tutaj zatem informacje o istnieniu kredytów hipotecznych.

Początkowo, gdy pieniądz nie istniał w znanej nam dziś formie, kredyty poległy na użyczaniu elementów majątku, które miały zostać oddane z nawiązką. Z czasem zaczął kształtować się tak zwany pieniądz pierwotny, czyli dobra konsumpcyjne, które charakteryzowała podzielność: np. sól czy zboże. Te miały oczywiście sporą wadę, a mianowicie niską trwałość. Sól mogła się rozpuścić, zboże zamoknąć. W kolejnym kroku zastosowano zatem cenne metale – i tutaj rozpoczyna się historia pieniądza, wymyślonego najprawdopodobniej przez Fenicjan.

Włoskie „banko”, czyli ławka – początki kredytów bankowych

Po rozpowszechnieniu się monet, w okolicy XV wieku zaczęto powoli kształtować system profesjonalnego (jak na tamtejsze czasy) udzielania pożyczek. Bankowość miała swój zalążek na zwykłych ławkach i kontuarach – stąd zresztą pochodzi nazwa „bank”, od włoskiego „banko”, co w tłumaczeniu na polski oznacza „ławka”. Ówcześni bankierzy szybko doszli do wniosku, że pożyczanie pieniędzy na wysoki procent da im spory zysk, a cały proceder zyskał na popularności.

Problem stanowił jednak fakt, że banki podlegały jurysdykcji kościelnej, a proces pożyczania pieniędzy z oprocentowaniem był uznawany za ciężki grzech. Dlatego też banki rozwijały się stosunkowo wolno, aż do okolic XVI wieku, gdy Sobór Laterański V uznał, że proceder pożyczania pieniędzy na procent nie jest niemoralny – pod warunkiem że zyski służą utrzymaniu banku. Wówczas kredyty mocno się rozpowszechniły i zyskały już określony kształt: pieniądze byłe pożyczane na weksel.

Znane nam dziś kredyty bankowe, czyli zaciągane w banku na podstawie umowy oraz działające na podstawie określonych ustaw, powstały jednak przy końcówce XIX wieku. To też czas, w którym w Polsce rozwinęła się spółdzielczość bankowa. W naszym kraju znacznie wzrósł wówczas popyt na pożyczki i kredyty, z którym nie do końca radziły sobie komercyjne banki. Było ich za mało, a fakt, że istniały głównie w większych miastach, dawał klasie średniej i niższych ograniczony dostęp do bankowości. To doprowadziło niestety do rozwoju lichwy. Spółdzielnie oszczędnościowo-kredytowe (pierwsza została powołana w okolicy 1861 r.) miały za cel między inny walczyć z lichwiarzami. Wypracowano więc określone zasady funkcjonowania spółdzielczości – a tamtejsze prawo spółdzielcze obowiązuje do dziś.

Historia kredytów online, czyli od wymiany majątku do przelewów

Jak doszło do tego, że obrót przyprawami i materiałami z nawiązką zamienił się w sprawnie udzielane kredyty online? Oczywiście wszystko zaczęło się od powstania bankowości internetowej, w 1994 roku, w Stanach Zjednoczonych. Zaledwie po 6 latach jej funkcjonowania korzystanie z elektronicznych kont było już standardem. Z czasem zaczęto zatem oferować coraz więcej usług bankowych przez internet – już nie tylko opcję realizacji przelewów, ale też kupowania doładowań do telefonów na kartę, aż w końcu: zaciągania pożyczek i kredytów.

Historia kredytów bankowych online w Polsce zaczyna się w 2010 roku. To wówczas udzielono pierwszego kredytu przez internet, co może być zaskakujące: nie masz wrażenia, że ta usługa jest dostępna od zawsze? Jak widać, funkcjonuje jednak stosunkowo niedługo. Bez wątpienia wprowadzenie w naszym kraju kredytów i pożyczek online było jednak ogromnym przełomem. Nagle konieczność przeprowadzania stresujących rozmów w banku zamieniła się w kilka kliknięć w serwisie bankowych, a z czasem: w aplikacji mobilnej.

Jak rozwijały się kredyty hipoteczne?

Wspomnieliśmy, że wzmianki o pierwszych kredytach hipotecznych sięgają już okresu pomiędzy II w. p.n.e. a II w. n.e. Jak to się stało, że pożyczanie elementów majątku pod zastaw nieruchomości zamieniło się w udzielaniu kredytów na kupno czy budowę domu?

Współczesną hipotekę zaczęto kształtować w XIX wieku, w USA. Wiadomo, że w okolicach 1890 roku funkcjonowało już w Stanach kredytowanie nieruchomości, jednak w nieco innej formie. Okres spłaty wynosił wówczas maksymalnie 5-6 lat, a wysokość kredytu nie mogła przekraczać 50 proc. wartości gruntu. Co więcej, odsetki musiały być spłacane na bieżąco, a całkowity koszt kredytu wynosił nawet 100 proc. wartości kapitału.

W Polsce warunki przyznawania pierwszych kredytów hipotecznych były zdecydowanie korzystniejsze niż w Stanach. Udzielano ich nawet na 28 lat, przy czym maksymalna możliwa do pożyczenia kwota była podobna, co w USA: do 50 proc. wartości nieruchomości. Odsetki były dość niskie, bo wynosiły około 4-6 proc. w skali roku i spłacano je w ratach rocznych razem z kapitałem.