BIK a BIG — podobieństwa i różnice

BIK i BIG to baczni obserwatorzy Twojego życia finansowego. Przed podjęciem każdego kolejnego zobowiązania — od umowy na abonament telefoniczny po zaciągnięcie kredytu hipotecznego — powinieneś zdawać sobie sprawę z ich istnienia i roli, jaką pełnią. Chociaż skróty ich nazw brzmią podobnie, przedmiot zainteresowań mają odmienny. Gdy jeden odnotowuje każdą spłaconą ratę za wymarzone mieszkanie, drugi punktuje nieterminowe płacenie rachunków za prąd.

Biuro Informacji… Kredytowej czy Gospodarczej?

I takiej, i takiej. Są to dwie różne instytucje, których nazwy są dość podobne i stąd przekonanie wielu osób, że są tożsame. Przeświadczenie to może też wynikać z faktu, że zarówno BIK, jak i BIG zbierają informacje o zobowiązaniach finansowych. Przyjrzyjmy się zatem detalom.

Podstawowe informacje o BIK

Biuro Informacji Kredytowej, czyli BIK, to instytucja gromadząca i udostępniająca informacje o wiarygodności kredytowej osób fizycznych oraz firm. Informacje pozyskiwane są od wszystkich banków oraz większości innych instytucji finansowych i firm pożyczkowych, które działają zgodnie z Prawem bankowym oraz Ustawą z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. To te dokumenty nakładają na nie obowiązek aktualizowania danych w BIK. Podkreślmy od razu: wszystkich danych o udzielonych kredytach i pożyczkach, a więc ich wysokościach, datach zaciągnięcia zobowiązania, terminowości spłaty, rodzaju kredytu (czy był to kredyt hipoteczny, gotówkowy itd.), a także walucie, w jakiej udzielono zobowiązania. Dlatego w bazie danych BIK historię kredytową ma 25 mln Polaków.

Co to jest BIG?

Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) to w rzeczywistości pięć instytucji:

• Rejestr Dłużników BIG InfoMonitor,
• Rejestr Dłużników ERIF,
• Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych BIG,
• Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej,
• Krajowy Rejestr Długó

Celem każdej z nich jest gromadzenie i udostępnianie informacji na temat wiarygodności płatniczej zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców. W ich bazach danych są jednak wyłącznie wpisy dotyczące zaległości w spłatach zobowiązań. Są więc de facto spisami dłużników. Prawną podstawą działania BIG-ów jest Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

BIK oraz BIG muszą stosować zapisy Ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych oraz rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO).

Skąd BIK i BIG biorą dane?

Wspomnieliśmy już, że dane do BIK są przesyłane przez instytucje finansowe: banki, firmy pożyczkowe, SKOK-i, firmy leasingowe i faktoringowe powiązane z bankami. Nie dzieje się to z własnej woli tychże instytucji, ale jest efektem działania w zgodzie z obowiązującym w Polsce prawodawstwem.

Banki i inne instytucje finansowe są zobowiązane do aktualizowania danych w BIK w terminie siedmiu dni od chwili udzielenia zobowiązania albo jakiejkolwiek zmiany związanej z tym zobowiązaniem (np. korekty wysokości albo spłaty). Następnie BIK ma siedem dni na wprowadzenie tych informacji do systemu.

W przypadku rejestrów BIG o wpis może wnioskować wierzyciel. Wierzycielem jest ten, kto ma tytuł wykonawczy do danej wierzytelności. Może to być bank (z tytułu zaległych rat kredytu gotówkowego czy hipotecznego), czy dostawca mediów (elektrownia, gazownia, wodociągi — za niezapłacone rachunki), ale może być też osoba fizyczna — np. posiadająca prawomocny wyrok sądowy uprawniający do pobierania alimentów, które nie są terminowo płacone. Wierzycielem może być też osoba fizyczna, która przykładowo nie otrzymuje wynagrodzenia za swoją pracę wykonywaną na podstawie umowy zlecenia.

Jeśli wierzyciel zdecyduje się na przekazanie informacji do BIG, musi uprzednio poinformować o tym dłużnika. Terminy precyzuje Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych. Określa ona również inne przesłanki, które muszą zostać spełnione, ale biuro informacji gospodarczej ujawniło dane dłużnika. Są to m.in.:

• łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 złotych dla dłużnika będącego konsumentem lub 500 zł dla dłużnika niebędącego konsumentem (firmy, przedsiębiorstwa) oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni;
• upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela wezwania do zapłaty. Wezwanie musi zawierać ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do BIG, z podaniem firmy i adresu siedziby biura.

Po co BIK i BIG gromadzą dane?

Reasumując: dane, jakie zbiera BIK i BIG mogą pochodzić z tych samych źródeł (chodzi głównie o instytucje finansowe) jednak rodzaj informacji jest odmienny. BIK zbiera i przechowuje informacje dotyczące historii kredytowej osób fizycznych i przedsiębiorstw. Są to kompleksowe dane dotyczące nie tylko zaległości w spłacie, ale zobowiązań w ogóle: kiedy zaistniały, na jaką kwotę, w jakiej walucie, kiedy spłacane są raty. Informacje te dotyczą również limitów na kartach kredytowych, a także — co może być zaskoczeniem — odnotowywane jest, czy kredytobiorca skorzystał z wakacji kredytowych.

BIG skupia się na zbieraniu informacji o długach, nie tylko tych wynikających z niespłaconych kredytów, ale również takich jak niezapłacone rachunki za media, opłaty za usługi telekomunikacyjne, nieuregulowane faktury u dostawców, czy zaległości czynszowe.

Obie bazy danych powstały w podobnym celu: zapobieganiu oszustwom finansowym, ocenie zdolności kredytowej, zapobieganiu nadmiernemu zadłużeniu czy ochronie przed niewypłacalnymi kontrahentami.

Po co sprawdzać dane o sobie w BIK i BIG?

Do baz danych BIK i BIG sięgają m.in. banki, gdy chcą ocenić ryzyko kredytowe, czyli sprawdzić, czy kredytobiorca wypełni zobowiązania z umowy. Ale można też skorzystać z nich na własny użytek i nie tylko w sytuacji, aby sprawdzić swoje zadłużenie.

Również osoby, które nie mają długów, mogą dowiedzieć się, jakie informacje na ich temat posiadają te instytucje. Jest to szczególnie przydatne np. przy planowaniu zaciągnięcia kredytu. Gdy już wiadomo, że negatywne wpisy nie staną na drodze do uzyskania finansowania, można wykorzystać kolejne przydatne narzędzie do planowania swojej przyszłości, czyli kalkulator raty kredytu hipotecznego.